Civilizacije Mezoamerike

Legendarna plemena koja su nam u amanet ostavila bogato kulturno-istorijsko nasledje današnjoj javnosti su omiljena prvenstveno zbog ritualnog načina zivota neshatljivog današnjim kulturama.

Šta podrazumeva pojam Mezoamerika?

Ovo možemo tumačiti na dva načina. Prvo, pojam Mezoamerike možemo posmatrati u geografskom (prostornom) kontekstu. Mezoameriku možemo pozicionirati izmedju pustinjskog severa Meksičke doline, preko današnje teritorije Gvatemale i Hondurasa do zapadne Nikaragve i Kostarike. Teritorija Mezoamerike se razlikuje od onoga što današnja nauka poznaje kao Srednju Ameriku izmedju ostalog i zato što na teritoriji srednjoameričke države Paname nisu pronađeni ostaci mezoameričkih civilizacija dok sa druge strane veliki deo današnjeg Meksika (deo Severne Amerike) pripada teritoriji Mezoamerike. U istorijskom (vremenskom) kontekstu Mezoamerika obuhvata događaje od dolaska prvih ljudskih doseljenika na pomenuto područje oko 21000 godina p.n.e do pada ove kulture 1521. godine naše ere. Detaljnim istraživanjima naučnici su podelili period Mezoamerike. Razdoblje od 250-900. godine kada je civilizacija doživela najveći procvat nazvan je klasični period. Od početka mezoameričke civilizacije do 2500 godina p.n.e trajao je arhaični period a potom sve do pomenute 250. g.n.e pretklasični. Posle 900 g.n.e. dolazi postklasični period kao uvod u krah ove moćne civilizacije.

Odlike mezoameričke civilizacije

Mnogi su narodi tokom dugog perioda stvarali, razvijali i rušili svoje civilizacije na tlu Mezoamerike. Uz sve različitosti i jedinstvenosti koje je svaki od njih posedovao neke odlike njihovih kultura se ponavljaju čineći osnove tzv. mezoameričke civilizacije. Složeni ritualni kalendari možda su i osnovna od njih. Najčešće su pravljenii kalendari dužine 365 dana (jedna godina) zasnovani na smeni godišnjih doba i onaj od 260 dana zasnovan na dužini ljudske trudnoće. Njihovim preplitanjem nastaje period od 52 godine poznat pod imenom "snop vremena". Mezoamerički su strahovali da na kraju svakog snopa vremena bogovi mogu okončati njihov svet.

Žrtvovanje ljudske krvi bogovima druga je zajednička karakteristika Mezoamerikanaca. Bilo da se krv uzimala iz sopstvenih rana na telu ili se osobi koja je izabrana za žrtvu srce ritualno čupalo iz grudi na vrhu velikih piramida izgrađenih u te svrhe žrtvovanja ljudske krvi nekom od mnogobrojnih bogova se podrazumevalo. Zajednička igra loptom na igralištu u obliku velikog slova " I" još jedna je (mnogo prijatnija) tradicija u mezoameričkim gradovima. Igra se sastojala u tome da se samo pomoću kukova, laktova i kolena lopta sa jednog kraja terena prebaci u tačno utvrđenu zonu na drugom kraju uz mogućnost osvajanja dodatnih poena "usput". Simbolično, osim želje za sportom i razonodom, igra je predstavljala i kosmičku borbu svetlosti i tame.

Nažalost, od napredne i prebogate kulture Mezoamerike premalo je toga sačuvano. Ponajviše zahvaljujući konkvistadorima koji su po osvajanju porušili što su više mogli spomenika, statua i građevina ove divne kulture. Ritualne i verske predmete od plemenitih metala pretopili su i u polugama poslali preko okeana do Evrope, tačnije Španije. Srećom, mnogo toga je sačuvano ili tek kasnije otkriveno i danas predstavlja neke od najznačajnijih arhitektonskih i turističkih lokaliteta na svetu. Maču Pikču, Tenočititlan, Teotihuakan i mnogi drugi danas su samo nemi podsetnik na jednu od najnaprednijih civilizacija iz bogate istorije naše planete.