Amazon, najmoćnija reka na svetu

Moćni Amazon je najveća reka na svetu, kako po obimu njenog basena tako i po količini vode koju ona nosi. Od ukupne količine vode koju sve reke sveta unesu u okeane čak 20% otpada na Amazon. Na 1600 km od svog ušća kod grada Manausa (poslednjeg većeg grada pre ulaska u prašumu) Amazon dostiže gigantsku širinu od 16 km.

Od izvora ka ušću

Tok Amazona polazi sa planinskih padina i od jezera napajanih vodom iz planinskih glečera južnoperuanskih Anda na 160 km udaljenosti od Tihog okeana. Gornji tok, poznat kao reka Maranjon, teče u pravcu severa, da bi zatim skrenuo ka istoku, spuštajući se u basen Amazona – prostranu depresiju koja tone pod pritiskom materijala nataloženog posle erodiranja okolnih planina. Na tom mestu Amazon počinje da krivuda više od 3.200 km, od Ikvitosa do Belema. Močvarne oblasti duž obala podložne su sezonskim poplavama, ali je veći deo basena pokriven ekvatorijalnim šumama, u kojima svakodnevno izbijaju oluje sa grmljavinom.

Duž srednjeg i donjeg toka u Amazon se ulivaju brojne pritoke sa Gvajanskog pobrđa na severu i Centralne brazilske visoravni na jugu. Ovi izvori vode (glečeri sa Anda, dnevne padavine i brojne pritoke), doprinose skupljanju ogromne količine vode u Amazonu. Merenja pokazuju da Amazon ulije 770 milijardi litara vode u Atlantski okean svakog sata. Amazon teče takvom silinom da nema deltu već voda otiče širokim vegetacijom obraslim estuarom, koji zauzima samu liniju ekvatora. Upkos svojoj moćnosti Amazon unosi u Atlantik manju količinu sedimenata od npr. Misisipija, koji unosi tek deseti deo vode Amazona. Razlog je naravno, intenzitet erozije.

Amazon teče od peruanskih Anda preko Brazila do Atlantskog okeana na dužini od 6.430 km. Površina sliva je neverovatnih 7,1 miliona km² . Glavne pritoke su Hurua, Madeira i Rio Negro.

Krčenje šuma

Basen Amazona najveće je područje pod kišnim šumama na svetu. To je nezamenljivi resurs, pluća Zemlje, koji se nekontrolisano uništava. Ove šume su suočene sa brojnim opasnostima - sečom, intenzivnom zemljoradnjom, spaljivanjem šuma zbog potreba stočarstva. Zbog uklanjanja šumskog pokrivača zemljište oko Amazona je ogoljeno i lišeno svih hranljivih sastojaka kojim ga ishranjuje šumska biomasa, te tako ubrzano propada i pretvara se u običan rečni talog. Uprkos sveopštoj zabrinutosti i publicitetu, krčrnje šuma se nastavlja, pa neki stručnjaci predviđaju kolaps čitavog šumskog ekosistema tokom predstojećih 30-50 godina.

Najduža reka sveta?

Važan pomena je i podatak da je jedna brazilska ekspedicija pronašla „novi izvor“ Amazona. Ako se dužina reke meri od te tačke reka postaje najduža na svetu. Za sada, taj podatak nije priznat i Amazon nije zvanično najduža reka na svetu. Ali definitivno jeste najmoćnija reka sveta, sa najvećim slivom i protokom vode. A ako uzmemo u obzir važnost amazonske prašume za život na planeti Zemlji može se reći i da je Amazon najvažnija reka sveta.