Sahara, nepregledno more peska

Pustinja Sahara prekriva veći deo severne Afrike, pružajući se od Atlantskog okeana sve do Crvenog mora na površini od oko 9 miliona km2.

Sahara je najveća i najpoznatija pustinja na svetu. Njena veličina odgovara veličini SAD-a. Iako se na ovom ogromnom prostranstvu mogu pronaći gotovi svi oblici pustinjskog reljefa poput šljunkovitih postinja(regovi) ili kamenitih (hamade) Sahare je u celom svetu poznata kao najveća peskovita pustinja (erg), more peska kako je često zovu.

Pesak Sahare je najčešće crvenkaste boje a njegova debljina u ergovima iznosi od 20 do preko 100 m. Ergove čine naizgled neprekidni nizovi peščanih dina, najrazličitijih oblika i dimenzija, uključujući i gigantske visoke i preko 300 m.

Oblikovanje reljefa vetrom

Najveći uticaj na formiranje reljefa Sahare ima vetar. On svojim delovanjem pomera rasuta zrna peska, formirajući dine koje se kasnije premeštaju i razgrađuju i tako u nedogled. U oblastima kamenitih pustinjskih predela Sahare vetar je oblikovao jardange (yardang), prelepe kamene skulpture erodirane uticajem vetra.

Kretanje pustinjskog materijala pod dejstvom vetra je po pravilu u smeru kazaljke na satu, mediteranskim pravcem od zapada ka istoku, dok je u oblasti sahela (prelazna linija pustinje u savanu) u pravcu juga. Iz istočne, centralne i južne Sahare pesak se gubi prema Sahelu gde se akumulira a pustinja se širi verovatno zahvaljujući preteranoj ispaši u tom području. Usitnjena zrna peska i jaki pustinjski vetrovi često uzrokuju kovitlanje peska u vazduhu koje može da zamagli po nekoliko kilometara pustinje i smanji vidljivost na minimum.

Sahara nije oduvek bila beživotna pustinja. Nekada je na njenoj teritoriji bujala vegetacija i život ali promenom vremenskih uslova dobijamo pustinju kakvu danas poznajemo. Inače reč sahara na arapskom jeziku znači upravo pustinja

Živi svet Sahare

Najromantičnije i najzanimljivije pustinjske priče i slike nam dolaze iz oaza. To su male površine u središtu pustinje u kojima ima uslova za razvoj života, pre svega zbog prirsustva vode, najređeg prirodnog resusrsa pustinje. Na ovim lokacijama, kao i mestimično u vlažnim vadima (isušenim koritima periodičnih pustinjskih vodotoka) i drugim vodenim kanalima uspevaju otporne žbunaste biljke i retka stabla palminog drveta. U oazama bogatijim vodom formiraju se mala naselja izgrađena od crvene gline u kojima živi malobrojno stanovništvo uzgajajući urme i druge pustinjske kulture.

U naizgled beživotnom moru užarenog peska deluje da nema uslova za opstanak i život organizama. Ipak, priroda i evolucija su neke od njih prilagodili ovim surovim uslovima. Mahom su to noćne životinje, koje iz peska, pećina i skrovišta izlaze noću kada nema vrelog pustinjskog peska i bore se za svoj opstanak. Te životinje su mahom endemske vrste za Saharu i tu spadaju zmije (poput rogate šarke), gušteri, male noćne lisice (pustinjske lisice) i mnoge vrste insekata tvrdokrilaca otpornih na pustinjske uslove. Bodljikave biljke koje dominiraju pustinjom imaju takav oblik da bi se zaštitile od gladnih životinja ali pre svega da bi gubile što manje vlage isparavanjem.

Pustinjski nomadi

Saharu naseljavaju brojne grupe Tuarega, koji dele zajednički jezik i kulturu. Tuarezi sami sebe nazivaju „ljudima sa čalmama“ koje i muškarci i žene nose što iz religijskih razloga, što radi zaštite od pustinjskog vetra, peska i sunca. Tradicionalno se sele sa svojim malobrojnim stadima ovaca, koza i kamila. Svetu su najpoznatiji kao uzgajivači kamila i vodiči pustinjskih karavana na njima. Sva trgovina začinima i ostalim vrstama robe nekada je išla preko njih.  Modernizacijiom saobraćaja gube svoj značaj, pa samo povremeno imaju priliku da vode turiste ovim nesvakidašnjim i opasnim turama te se sve češće sele u gradove.   

Poseta Sahari podsetiće nas još jednom na svu lepotu naše planete čak i na mestima koja na prvi pogled deluju monotono ili beživotno...