Grenland, zelena a bela zemlja

Grenland je autonomna oblast koja pripada Kraljevini Danskoj. Nalazi se između severnog dela Atlanstskog oeana sa jedne i Severnog ledenog okeana sa druge strane. Ako ga posmatramo kao jedno veliko ostrvo Grenland bi bio najveće ostrvo naše planete ali naučno gledano to ipak nije slučaj. Iako ime Grenland prevedeno sa engleskog jezika bukvalno znači „Zelena zemlja“ između 80-85 % njegove površine prekriveno je ledom koji je formiran još tokom pleistocena, dakle tokom poslednjeg ledenog doba.

Geografske odlike

Geološki gledano Grenland predstavlja deo Kanadskog štita. Površina mu je oko 2166000 km² od čeka je pod večitim ledom preko 1,7 miliona km² što ga čini drugom najvećom površinom pod ledom na svetu, odmah iza antarktičkog kontinentalnog glečera. Debljina leda dostiže impozantnih 3000 m i u unutrašnjosti kopna iz njega izranjaju retki stenoviti vrhovi golih planina poznati pod nazivom „nunatak“. Značaj ovog kontinentalnog glečera je neprocenljiv zbog činjenice da on sasdrži oko 10 % rezervi slatke vode na svetu. Njegovim eventualnim topljenjem nivo svetskog mora bi se izdigao za 7-8 metara i mnoge priobalne zone bile bi zauvek potopljene. Zbog straha od topljenja leda usled globalnog zagrevanja pokrenut je program od strane NASA-e kroz koji se satelitima meri debljina ledenog pokrivača i registruju i najmanje promene manje od 1 cm na nivou godine.

Moćnost ledenog pokrivača opada idući od centralnog dela arhipelaga ka njegovom obodu tako da su obale Grenlanda mahom oslobođene naslaga leda i neretko obrasle travom i drugom oskudnom vegetacijom. To i jeste razlog zašto je ova ledena zemlja ponela naziv „Zelena“. Naime, prvi istraživači koji su prispeli na njegove obale zaista su ugledali zelenu travnatu ravnicu. Tek na pojedinim mestima kontinentalni led se probija kroz doline i spaja sa morem. U jednom takvom scenariju nastao je glečer Jakobshavn poznat kao najbrži glečer naše planete. Njegov led se kreće brzinom od 1 m na sat ubacujući svakog dana oko 20 miliona tona ledenih santi u more. Klima Grenlanda je surova arktička, temperature u unurašnjosti redovno silaze do 30 i više stepeni ispod nule a udaljenost od svega 740 km od samog severnog pola (rt Moris Jesup) dovoljno govori o tome gde se arhipelag nalazi.

Život okovan ledom

Uprkos surovim uslovima Grenland je naseljen u kontinuitetu od praistorije do danas. Njegovi drevni stanovnici Eskimi i danas odolevaju gotovo nemogućim životnim uslovima. Doduše, današnji žitelji mahom su nastali mešanjem „pravih“ Eskima sa evropskim doseljenicima. Populacija se procenjuje na oko 55000 stanovnika od kojih je preko 90 % rođeno na samom Grenlandu. Nažalost, tendencija iseljavanja u Dansku zbog boljih životnih uslova preti da ostavi arhipelag bez stanovništva u bližoj budućnosti. Problem je što tradicionalni eskimski život zasnovan na lovu, ribolovu i ovčarstvu u moderna vremena gubi na popularnosti i isplativosti. Veruje se da budućnost leži u esploataciji rubina, grafita i zlata pronađenih na više mesta širom ostrva ali postoji velika bojazan da bi otvaranje rudnika moglo nepovratno da unušti krhku prirodnu ravnotežu Grenlanda.

Još uvek neokaljana priroda nudi potencijale za turistički razvoj. Međunarodni aerodrom u Nuuku, regionalnom centru, i nekoliko luka omogućava relativno dobru povezanost sa ostatkom sveta. Jedinstveni živi svet i drugačija prirodna scenografija privlače sve veći broj avanturista da obiđu „zeleđeno kraljevstvo“ Grenland. Turiste može privući i činjenica da je Grenland (po nekim izvorima) najveće ostrvo sveta, najveća zavisna teritorija kao i da na njemu postoji najveći nacionalni park planete.