Fjordovi-ledeni morski zalivi
Šta je to zapravo fjord?
Fjordovi su vrsta morskih zaliva. Karakteriše ih velika dužina i dubina kao i strme padine koje se dižu sa tri strane zaliva, bistra voda i izuzetna priroda koja ih okružuje.
Kako nastaje fjord?
Fjordovi su potopljene doline nekadašnjih lednika. To znači da je za vreme poslednjeg ledenog doba postojao lednik koji je kretajući se ka moru erodirao kopno, pravio svoju dolinu koja je kasnije, otapanjem lednika i podizanjem nivoa svetskog mora, potopljena i postala zaliv kakav mi danas nazivamo fjord.
Gde se mogu pronaći fjordovi?
Ustaljeno je mišljenje da se fjordovi mogu pronaći samo u Skandinaviji. Najveći broj njih se zaista nalazi u ovoj regiji, posebno uz obalu Norveške ali fjordova ima i na Islandu, Farskim Ostrvima, Novom Zelandu, na jugu Čilea, obalama Aljaske, Kanade, Grenlanda, Antarktika...
Najpoznatiji fjordovi?
Svakako najpoznatiji jeste Sogne fjord u Norveškoj. Jarkoplava vodena površina Sogne fjorda probija se na dužini od 184 km kroz planine do središta Norveške. Mirna površina vode, živopisna imanja smeštena na plodnim zaravnima na rubu fjorda sa belim kućama prekrivenim crvenim krovovima i strme netaknute strane zaliva koje naglo izranjaju iz vode postale su karakteristične slike koje su nam svima u glavi kada se pokuša zamisliti tipičan norveški predeo. Fjord je širok oko 5 km, voda je duboka do 1200m a kada se na to doda i visina padina iznad nivoa vode dolazi se do podatka da je dolina nekadašnjeg lednika oko 2100m, ili poređenja radi 600 m više od čuvenog Velikog kanjona u Koloradu. U fjord se sliva otopljena voda poslednjih ostataka ledene kape u Norveškoj, tzv. Jostedala što održava temperaturu vode u zalivu dosta niskom.
Norveški Fjordovi Geirangerfjorden i Nærøyfjord su se zbog svojih prirodnih lepota našli na Uneskovoj listi Svetske baštine.
Na Novom Zelandu postoji Nacionalni Park Fiordland smešten na jugo-zapadnom kraju zemlje...
Na samom jugu Južne Amerike, u delu Patagonije koji pripada Čileu sreću se manji ali veoma živopisni fjordovi.
Stari Vikinzi su krili u uzanim i dubokim fjordovima svoje brodove i odatle napadali i pljačkali nespremne moreplovce ali i kretali na pionirska krstarenja sve do obala Engleske i Evrope.
Geografija
Šta se sve krije pod debelim slojem leda i velom polarnog mraka u vodama Severnog ledenog okeana?
Pelepo koralno ostrvo, nekada deo afričkog kontinenta, poznato i kao „ostrvo začina“ jedna je od retkih oaza naše planete koja odoleva urbanizaciji
Najveće napušteno jezero planete smatra se mestom gde je čovek prvi put prohodao uspravljen na dve noge
Ako vam ime Dolina smrti deluje pretenciozno imajte na umu da ovaj prostor drži tri rekorda; najtoplije, najsuvlje i najniže mesto Severne Amerike
Podsetnik na poslednji veliki sukob Indijanaca i „belog“ stanovništva Severne Amerike
Na dužini od 110 km i širini od skoro 30 km na dnu ogromnog vulkana Aso pruža se možda i najlepša dolina u Japanu
Šuma koju čovek decenijama nije dotakao dom je nekih od najugroženijih i najzanimljivijih životinja Evrope
Na svom putu od krova sveta do vrelog tropskog mora reka Ind daruje život i navodnjava plodne ravnice duže od 4.000 godina
Koji događaji su pokrenuli naše pretke da od primitvnog sakupljača plodova postanu najdominantnija vrsta na planeti Zemlji?
Sve veća zabrinutost za očuvanje životne sredine bacila je u žižu interesovanja alternativne izvore energije. Zemljina vrela utroba krije neizmerne mogućnosti.
